ارتباطات یکی از نیازهای حیاتی بشریت است و انسان همواره به دنبال ابداع فناوری‌هایی بوده است که بتواند با استفاده از آنان با سایر همنوعان خود ارتباط برقرار نماید. شبکه‌های مخابراتی به عنوان جزء جدایی‌ناپذیر زندگی امروز بیش‌ترین سهم را در تبادل اطلاعات و اخبار به عهده دارند.
این فناوری که قدمتی بیش از صد سال دارد، صورت پیشرفته‌تری به خود گرفته است و خود را با نیازهای جدید تطبیق داده‌است تا به صورت امروزی درآمده است. در گذشته‌ای نه چندان دور که انسان استفاده از اینترنت را تجربه نکرده بود، ارتباطات محاوره‌ای صرفا از طریق تلفن و به کمک خطوط PSTN (برگرفته از Public Switched Telephone Network) انجام می‌گردید. در این مقاله آموزشی قصد داریم درباره تکنولوژی VoIP و مزیت آن نسبت به شبکه PSTN صحبت کنیم.
با مطرح شدن شبکه‌های کامپیوتری (به خصوص اینترنت) و امکان برقراری ارتباط به صورت سوییچ بین بسته‌های داده (Packet Switching) ارسال داده بر روی این شبکه‌ها به صورت جدی مطرح شد. اگر زمانی دستگاههای نمابر و تلکس بر روی شبکه‌های مخابراتی سنتی، متن و تصویر را از جایی به جای دیگر منتقل می کردند، امروزه پست الکترونیکی و پیام های بین کامپیوتری این جایگاه را به دست آورده اند، به نحوی که صورت قدیمی ارسال اطلاعات را تحت شعاع خود قرار داده‌اند.
شرکت vocaltec اولین ارائه دهنده سرویس voip در سال ۱۹۹۵ یوده است.
VoIP برگرفته از Voice over internet protocol که با نام IP تلفنی نیز از آن یاد می‌شود، امکان استفاده از اینترنت برای مکالمات تلفنی را فراهم می‌نماید. در مقابل استفاده از خطوط تلفن سنتی، VoIP از فناوری دیجیتال استفاده می‌نماید و نیازمند یک اتصال broadband نظیر DSL است. هم‌اینک شرکت‌های متعددی سرویس فوق را در اختیار علاقه‌مندان قرار می‌دهند.
درگذشته‌ای نه‌چندان دور، پیشگامان عرصه‌های علمی به این نتیجه رسیدند که می‌توان یک سیگنال را به‌صورت دیجیتال و در یک مسافت طولانی ارسال نمود. بدین منظور می‌بایست قبل از ارسال سیگنال، آن را با استفاده از یک مبدل آنالوگ به دیجیتال (ADC)، دیجیتال و سپس ارسال و در نقطه پایانی انتقال، با استفاده از یک مبدل دیجیتال به آنالوگ (DAC) مجدداً آن را به آنالوگ تبدیل نمود. مکانیزم کارکرد فنّاوری VoIP به این صورت می‌باشد که در ابتدا، صدای دیجیتال‌شده دربسته‌های اطلاعاتی قرار می‌گیرد و پس از ارسال در مقصد مجدداً به صوت تبدیل می‌گردد. با ذخیره اطلاعات به فرمت دیجیتال می‌توان بر روی آنان کنترل بهتری را اعمال نمود. مثلا می‌توان آنان را فشرده کرد، مسیر آنان را تعیین نمود و یا آنان را به یک فرمت جدید دیگر تبدیل کرد.
مزایای استفاده از VoIP
در زمان استفاده از خطوط PSTN، کاربران عملا هزینه زمان استفاده‌شده توسط شرکتی که مدیریت خط PSTN را بر عهده دارد، پرداخت می‌نمایند و هراندازه که بیشتر با تلفن صحبت نمایند هزینه بیشتری را نیز می‌بایست پرداخت نمایند. علاوه بر این، نمی‌توان به‌طور همزمان با بیش از یک شخص گفتگو نمود. در فناوری VoIP می‌توان هر زمان و با هر شخص گفتگو نمود. کافی است که در آن مقطع زمانی سایر افرادی که شما می‌خواهید با آنان گفتگو نمایید نیز به اینترنت متصل شده باشند. مکالمه برقرارشده تا زمان دلخواه میتواند ادامه یابد. علاوه بر این، می‌توان در یک‌زمان با چندین نفر گفتگو نمود. در زمان گفتگو با سایر افراد و به‌طور همزمان می‌توان با آنان داده‌ای (نظیر تصاویر، نمودارها و تصاویر ویدیوئی) را نیز مبادله نمود.
برای استفاده از VoIP ، چهار حالت مختلف وجود دارد:
* کامپیوتر به کامپیوتر ( PC to PC)
* تلفن به کامپیوتر (Phone to PC )
* کامپیوتر به تلفن ( PC to Phone)
* تلفن به تلفن (Phone to Phone)
ابزارهای پیاده‌سازی سرویس VoIP
۱- Asterisk
استریسک یک نرم‌افزار Open Source جهت پیاده‌سازی و راه‌اندازی مراکز تلفن تحت شبکه می‌باشد. با استفاده از این نرم‌افزار امکان تعریف کاربران و تلفن‌ها در سیستم و تنظیمات مربوط به مسیریابی خطوط انجام می‌شود. ازآنجاکه کار با این سیستم ساده نیست، شرکت‌هایی مانند Elastix رابط کاربری آسانی برای آن درست کرده‌اند که با استفاده از این رابط کاربری امکان مدیریت کاربران و انجام تنظیمات تلفن‌های تماس به سهولت انجام می‌شود.
۲- Cisco
شرکت Cisco یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های تولیدکننده تجهیزات شبکه در دنیا می‌باشد که بسیاری از سازمان‌های دولتی و خصوصی در ایران و جهان از سوییچ‌ها و روترهای این شرکت استفاده می‌کنند. این شرکت با تولید کارت‌های FXS و FXO وارد دنیای VoIP شد. هم‌اکنون با تولید سرورها و نرم‌افزارهای مدیریتی سهمی از ارتباطات VoIP را به خود اختصاص داده است. نرم‌افزار مدیریت تماس این شرکت با نام Cisco Call Manager به‌عنوان یک نرم‌افزار پرقدرت برای برقراری و مدیریت تماس‌های تلفنی طراحی و پیاده‌سازی شده و هم‌اکنون شرکت‌های زیادی در دنیا از این سرویس برای ارتباطات VoIP خود استفاده می‌کنند.
۳- Microsoft Lync
مایکروسافت لینک تجربه برقراری یک ارتباط دلچسب از طریق دستگاه های ارتباطی موجود است. مایکروسافت مدعی است که از این طریق میتواند همه جا، همه وقت و به هر طریقی ارتباط را برقرار سازد.
Lync ابزاری است برای ارتباطات یکپارچه، به شما اجازه می دهد تا ببینید که چه کسی پای کامپوترش در شبکه در دسترس است و امکان برقراری انواع تبادل اطلاعات و ارتباط را به سادگی برای شما ایجاد میکند. این نرم افزار در اصل ادغام تمام روش های مختلف ارتباط آنلاین در دفتر مرکزی را برقرار می کند، مانند تلفن، پست الکترونیک، ویدئو کنفرانس، وب کنفرانس، پیام های فوری، پست صوتی، فکس، و …، که بسیار متناسب با برنامه های کاربردی مایکروسافت آفیس است. در ضمن Lync منجر به کاهش نیاز به سفرهای غیر ضروری می شود.
ما در زمینه تجارت بسیار به سرویس‌های ایمیل، فکس، تلفن، اینترنت و درنهایت ارتباط با مشتری وابسته هستیم طوری که نمی‌توان بدون وجود این سرویس‌ها کار را پیش برد حال با توجه به اینکه VoIP یک فنّاوری است که کل سرویس‌های فوق را باهم و در یک برنامه پشتیبانی میکند. واضح است که چگونه این سرویس به‌موازات کاهش هزینه‌ها، باعث رونق تجارت هم می‌شود.
از دیگر مزایای VoIP مناسب بودن آن برای کارمندان سیار شرکت‌ها و کنفرانس‌های جهانی تحت وب می‌باشد.
اگر شما تصمیم به پیاده‌سازی سیستم VoIP در سازمان خود دارید ابتدا باید مشخص کنید که می‌خواهید از سرویس‌ها و تجهیزات شرکت سیسکو یا شرکت الستیکس استفاده کنید در قدم بعد شما باید مطمئن باشید که تمامی دستگاههای مورداستفاده شما مانند فکس، پردازشگر کارت اعتباری، سیستم‌های امنیتی و…. میتواند به‌صورت یکپارچه به سیستم تلفن VoIP شما متصل شود.
در حال حاضر بسیاری از شرکت‌ها به دلیل فوایدی که راه اندازی VoIP در توسعه تجارتشان دارد به فکر تغییر سیستم خود به VoIP هستند. به‌طورکلی می‌توان فواید VoIP را در کاهش هزینه و رونق تجارت خلاصه کرد.